Eskişehir'de vasiyet düzenleme ve iptal işlemlerinde güvenilir danışmanlık almak için Eskişehir Avukat Emrecan Aykut olarak hizmetinizdeyim.
Vasiyet Nedir?
Vasiyet, bir kişinin ölümünden sonra mal varlığının nasıl dağıtılacağını belirleyen son irade beyanıdır. Bu belge ile kişi, yasal mirasçılarının dışında başka kişilere de mal bırakabilir.
Vasiyet yapma hakkı, anayasal bir haktır. Her akıl sağlığı yerinde olan kişi, malları üzerinde tasarrufta bulunabilir. Ancak bu tasarruf, yasal sınırlar içinde olmalıdır.
2025 yılında vasiyet konusunda önemli modernleşmeler yaşandı. Dijital vasiyetname düzenleme imkanı getirildi ve online vasiyet kayıt sistemi kuruldu. Bu sistemle vasiyetlere erişim kolaylaştı.
Vasiyet, sadece mal bırakma değildir. Aynı zamanda cenaze işlemleri, organ bağışı, vasiyetname icracısı atama gibi konularda da düzenleme yapılabilir.
Vasiyet Türleri
Türk hukukunda üç çeşit vasiyet vardır. Her birinin kendine özgü koşulları ve geçerlilik şartları bulunur.
El yazısı vasiyet tamamen el yazısı ile yazılır, imzalanır ve tarih atılır, noter onayı gerekmez ve en yaygın vasiyet türüdür. Bu vasiyet türü en pratik yöntemdir.
Resmi vasiyet noter huzurunda düzenlenir, iki tanık huzurunda yapılır, yazılı hale getirilir ve imzalanır ve en güvenli vasiyet türüdür. Bu vasiyet türü en güvenilir olanıdır.
Sözlü vasiyet sadece olağanüstü hallerde geçerli, ölüm tehlikesi varsa yapılır, iki tanık huzurunda söylenir ve 14 gün içinde yazılı hale getirilmelidir. Bu vasiyet türü istisnai durumlarda kullanılır.
Özel durumlar seyahat halindeki vasiyet, askerlik hizmeti sırasındaki vasiyet, hastalık sırasındaki vasiyet ve kısıtlı kişilerin vasiyetini kapsar. Bu durumlar özel değerlendirme gerektirir.
Her türün kendine özgü avantajları vardır.
Vasiyet Yapma Koşulları
Vasiyet yapabilmek için belirli koşullar gerekir. Bu koşullar, vasiyetin geçerliliği açısından kritiktir.
Yaş koşulu 15 yaşını doldurmak, küçükler vasiyet yapamaz, kısıtlılar özel koşullarda vasiyet yapabilir ve yaş tespiti için belge gerektirir. Bu koşul temel ehliyetle ilgilidir.
Akıl sağlığı koşulu vasiyet anında akıl sağlığının yerinde olması, geçici akıl hastalığı varsa vasiyet geçersiz, sürekli akıl hastalığında vasiyet yapılamaz ve alkol/uyuşturucu etkisinde vasiyet geçersizdir. Bu koşul irade açıklama kabiliyetiyle ilgilidir.
İrade özgürlüğü zorla vasiyet yaptırılamaz, hiç kimse vasiyet yapmaya zorlanamaz, baskı altında yapılan vasiyet geçersiz ve hile ile elde edilen vasiyet iptal edilir durumlarını kapsar. Bu koşul özgür iradenin varlığını gerektirir.
Hukuki ehliyeti vasiyet anında ehliyetli olmak, kısıtlılık durumu özel değerlendirilir, geçici kısıtlılık vasiyet engellemez ve tam kısıtlılık vasiyet engeli şeklinde düzenlenir. Bu koşul hukuki işlem yapabilme kabiliyetiyle ilgilidir.
Bu koşullar tamlığıyla sağlanmalıdır.
Vasiyet İçeriği ve Sınırları
Vasiyet yapılırken belirli sınırlar vardır. Bu sınırlar, yasal mirasçıların haklarını korur.
Vasiyet edilebilir miktar saklı paysız kısım vasiyet edilebilir, çocuk varsa mirasın 1/2'si, çocuk yoksa ana-baba varsa mirasın 3/4'ü ve sadece eş varsa mirasın 1/2'si şeklinde belirlenir. Bu miktar tasarruf nisabını oluşturur.
Vasiyet konusu olabilecek şeyler para ve altın, taşınmaz mallar, taşıt araçları, hisse senetleri ve şirket paylarını kapsar. Bu varlıklar miras olarak bırakılabilir.
Vasiyet edilemeyecek şeyler saklı paylar, miras dışı mallar, başkasına ait mallar ve hukuka aykırı şeylerdir. Bu kısıtlamalar hukuki güvenlik sağlar.
Özel vasiyetler hayır kurumlarına vasiyet, eğitim amaçlı vasiyet, dini kuruma vasiyet ve toplum yararına vasiyeti içerir. Bu vasiyetler sosyal fayda sağlar.
Sınırları aşan vasiyetler geçersizdir.
El Yazısı Vasiyet Düzenleme
El yazısı vasiyet, en yaygın vasiyet türüdür. Düzenlenmesi kolay olmasına rağmen, dikkatli olmak gerekir.
Düzenleme kuralları tamamı el yazısı ile yazılmalı, bilgisayarla yazılan bölümler geçersiz, baştan sona kendi el yazısı olmalı ve takma el yazısı geçerli değildir. Bu kurallar vasiyetin geçerliliği için şarttır.
Tarih atma gün, ay, yıl belirtilmeli, tarih el yazısı olmalı, yanlış tarih vasiyeti geçersiz kılmaz ve birden fazla vasiyet varsa tarih önemlidir. Tarih vasiyetin hangi dönemde düzenlendiğini gösterir.
İmza atma ad ve soyadla imzalanmalı, takma ad ile imza geçersiz, imza vasiyetin sonunda olmalı ve imzasız vasiyet geçersizdir. İmza vasiyetin kime ait olduğunu gösterir.
Dikkat edilecekler okunaklı yazın, net ifadeler kullanın, çelişkili beyanlardan kaçının ve güvenli yerde saklayın şeklindedir. Bu öneriler vasiyetin anlaşılabilirliğini sağlar.
El yazısı vasiyet praktik ama risklidir.
Resmi Vasiyet Düzenleme
Resmi vasiyet, noter huzurunda düzenlenir. Bu vasiyet türü en güvenli olanıdır.
Düzenleme prosedürü noter randevusu alın, gerekli belgeleri hazırlayın, iki tanık bulun ve noter huzuruna çıkın aşamalarını içerir. Bu prosedür sistematik olarak takip edilmelidir.
Gerekli belgeler nüfus cüzdanı, sağlık raporu (gerekirse), vasiyetname taslağı ve tanık bilgilerini kapsar. Bu belgeler hazırlık sürecinde toplanmalıdır.
Tanık koşulları 18 yaş üstü olmalı, akıl sağlığı yerinde olmalı, murisin yakını olmamalı ve vasiyetten yarar sağlamamalıdır. Bu koşullar tanığın tarafsızlığını sağlar.
Noter işlemi kimlik tespit, irade beyanı, tanık dinleme, belge düzenleme ve imza toplama aşamalarını içerir. Bu işlem resmi prosedürlerle yapılır.
Resmi vasiyet en güvenli yöntemdir.
Vasiyet İptali
Vasiyet, çeşitli sebeplerle iptal edilebilir. İptal işlemi, vasiyetin geçersiz hale gelmesini sağlar.
İptal sebepleri yeni vasiyet düzenleme, vasiyet konusu malın satılması, vasiyet beyanının geri alınması ve legaterin ölümü şeklinde belirlenir. Bu sebepler vasiyetin geçersiz hale gelmesine neden olur.
İptal yöntemleri açık iptal beyanı, yeni vasiyet düzenleme, vasiyetnameyi yok etme ve vasiyetnameden dönme şeklinde çeşitlilik gösterir. Bu yöntemler farklı durumlarda kullanılır.
Kısmi iptal vasiyetin bir kısmını iptal etme, belirli maddeleri geçersiz kılma, bazı legaterleri çıkarma ve miktar değişikliklerini kapsar. Bu iptal türü vasiyetin bir bölümünü etkiler.
İptal şartları iptal edecek kişi muris olmalı, iptal anında ehliyetli olmalı, irade özgürlüğü bulunmalı ve açık iptal beyanı olmalıdır. Bu şartlar iptalin geçerliliği için gereklidir.
İptal, murisin iradesine bağlıdır.
Vasiyet Butlanı
Vasiyet butlanı, vasiyetin baştan itibaren geçersiz olmasıdır. Bu durumda vasiyet hiç yapılmamış sayılır.
Butlan sebepleri şekil şartlarına uymama, ehliyet eksikliği, irade bozukluğu ve hukuka aykırılık şeklinde sıralanır. Bu sebepler vasiyetin tamamen geçersiz olmasına neden olur.
Şekil bozukluğu el yazısı olmama, imza eksikliği, tarih yokluğu ve noter şartlarının eksikliğini kapsar. Bu bozukluklar vasiyetin şekil yönünden geçersiz olmasına neden olur.
Ehliyet bozukluğu yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, kısıtlılık durumu ve geçici ehliyetsizliği içerir. Bu bozukluklar kişinin vasiyet yapma yetisinin olmadığını gösterir.
İrade bozukluğu zorla vasiyet yaptırma, aldatarak vasiyet yaptırma, hata ile vasiyet yapma ve korkutarak vasiyet yaptırma durumlarını kapsar. Bu bozukluklar özgür iradenin olmadığını gösterir.
Butlan, herkes tarafından ileri sürülebilir.
Saklı Pay İhlali ve Tenkis
Vasiyet saklı payları ihlal ederse, tenkis davası açılabilir. Bu dava, saklı payların korunmasını sağlar.
Saklı pay sahipleri çocuklar ve torunlar, ana ve baba, eş, büyükanne ve büyükbabayı (sınırlı) kapsar. Bu kişiler kanunla korunan mirasçılardır.
Saklı pay oranları çocuklar: yasal miras payının 1/2'si, ana-baba: yasal miras payının 1/4'ü ve eş: yasal miras payının 1/2'si şeklinde belirlenir. Bu oranlar vazgeçilemez haklardır.
Tenkis davası saklı pay ihlal edilirse açılır, 1 yıl içinde açılmalı, vasiyetin kısmen iptali sağlanır ve saklı pay oranında miras alınır şeklinde düzenlenir. Bu dava koruyucu niteliktedir.
Tenkis hesaplaması tereke değeri belirlenir, saklı pay hesaplanır, ihlal miktarı tespit edilir ve tenkis oranı belirlenir aşamalarını içerir. Bu hesaplama uzman bilgi gerektirir.
Saklı paylar korumalı haklardır.
Vasiyet İcracısı
Vasiyet icracısı, vasiyetin yerine getirilmesini sağlayan kişidir.
İcracı atama muris tarafından yapılabilir, mahkeme tarafından atanabilir, mirasçılar arası anlaşmayla belirlenebilir veya reddedilirse yerine yenisi atanabilir. Bu atama vasiyetin düzgün icra edilmesi için kritik önem taşır.
İcracının görevleri terekeyi tespit etmek, borçları ödemek, vasiyeti uygulamak ve mirasçılara bilgi vermek şeklinde geniş kapsamlıdır. Bu görevler vasiyetin tam olarak yerine getirilmesini sağlar.
İcracının yetkileri tereke üzerinde tasarruf, mal satma yetkisi, borç ödeme yetkisi ve dava açma yetkisi gibi geniş yetkiler içerir. Bu yetkiler vasiyetin etkili icra edilmesi için gereklidir.
İcracının sorumlulukları özenli davranma, hesap verme, güvenlik sağlama ve zamanında icra etme şeklinde belirlenmiştir. Bu sorumluluklar icracının görevini layıkıyla yapmasını sağlar.
İcracı seçimi dikkatli yapılmalıdır ve güvenilir kişiler tercih edilmelidir.
Vasiyet ile İlgili Davalar
Vasiyet konusunda çeşitli davalar açılabilir. Bu davalar, vasiyet uyuşmazlıklarını çözer.
Vasiyet iptal davası vasiyetin geçersizliğini sağlar ve 1 yıl içinde açılmalıdır. Bu davada iptal sebepleri ileri sürülür ve delillerle desteklenmelidir.
Tenkis davası saklı pay ihlalinde açılır ve 1 yıl içinde açılmalıdır. Bu dava kısmi iptal sağlar ve saklı payı korur.
Vasiyet teslim davası legaterler tarafından açılır ve vasiyetin icrasını sağlar. Bu dava mirasçılara karşı açılır ve icra edilebilir karar alınır.
Miras sertifikası davası vasiyetin geçerliliğini sağlar ve resmi belge alma davası niteliğindedir. Tereke işlemleri için gerekli olan bu dava mahkeme kararı ile sonuçlanır.
Bu davalar uzmanlık gerektirir ve profesyonel destek alınmalıdır.
Dijital Varlıklar ve Vasiyet
2025 yılında dijital varlıklar önem kazandı. Bu varlıklar da vasiyet konusu olabilir.
Dijital varlık türleri kripto para hesapları, online yatırım hesapları, sosyal medya hesapları ve dijital sanat eserleri (NFT) şeklinde çeşitlilik gösterir. Bu varlıklar giderek değer kazanmaktadır.
Vasiyet konusu yapma sürecinde şifreler güvenli yerde saklanmalı, erişim bilgileri verilmeli, platform politikaları incelenmeli ve hukuki durumu netleştirilmelidir. Bu konular dikkatli planlanmalıdır.
Özel dikkat gereken noktalar platform kuralları, uluslararası hukuk, vergi yükümlülükleri ve teknik güvenlik konularıdır. Bu noktalar göz ardı edilmemelidir.
Praktik öneriler dijital miras planı yapın, şifreleri güvenli saklayın, güvenilir kişiye bilgi verin ve düzenli güncelleyin şeklindedir. Bu öneriler kritik önem taşır.
Dijital miras yeni bir alandır ve sürekli gelişmektedir.
Yurt Dışındaki Vasiyetler
Yurt dışındaki vasiyetler, özel prosedürler gerektirir ve karmaşık süreçler içerir.
Uluslararası hukuk açısından hangi ülke hukuku uygulanır, vasiyet geçerliliği, tanınma prosedürleri ve çifte vergilendirme konuları kritik önem taşır. Bu konular uzman bilgi gerektirir.
Belge düzenleme apostil işlemi, konsolosluk tasdiki, çeviri işlemleri ve noter onayı süreçlerini içerir. Bu süreçler zaman alıcıdır.
İcra işlemleri yerel icracı atama, vergi yükümlülükleri, transfer işlemleri ve kur değişimleri konularını kapsar. Bu işlemler karmaşık olabilir.
Pratik sorunlar dil problemleri, yerel hukuk bilgisi, maliyet hesaplaması ve süre uzaması şeklinde ortaya çıkar. Bu sorunlar önceden öngörülmelidir.
Uluslararası vasiyet karmaşıktır ve uzman desteği şarttır.
Vasiyet ve Vergi
Vasiyet konusunda vergi yükümlülükleri vardır ve bu konular dikkatli planlanmalıdır.
Veraset ve intikal vergisi legaterlerin ödeme yükümlülüğü, yakınlık derecesine göre vergi, muafiyet limitleri ve ödeme süreleri konularını içerir. Bu vergi önemli maliyet yaratabilir.
Gelir vergisi vasiyet sonucu elde edilen gelir, kira geliri olan mallar, satış kazançları ve beyan yükümlülükleri kapsamında değerlendirilir. Bu vergiler önceden hesaplanmalıdır.
Emlak vergisi taşınmaz vasiyet edenlerde, değer değişimi durumunda, belediye vergileri ve transfer vergileri şeklinde uygulanır. Bu vergiler toplam maliyeti artırır.
Vergi planlaması vergi yükünü azaltma, yasal muafiyetleri kullanma, ödeme şekli belirleme ve zamanlama stratejisi ile yapılmalıdır. Bu planlama önemli tasarruf sağlayabilir.
Vergi planlaması önemlidir ve uzman desteği alınmalıdır.
Praktik Öneriler
Vasiyet yaparken dikkat edilecekler uzman danışmanlık alın, saklı payları gözetin, açık ifadeler kullanın ve güvenli yerde saklayın şeklindedir. Bu öneriler başarılı vasiyet için gereklidir.
El yazısı vasiyet için okunaklı yazın, tarih ve imza atmayı unutmayın, çelişkili ifadelerden kaçının ve birden fazla nüsha hazırlayın. Bu dikkat edilmesi gereken noktalardır.
Resmi vasiyet için deneyimli noter seçin, güvenilir tanıklar bulun, gerekli belgeleri hazırlayın ve maliyeti önceden hesaplayın. Bu hazırlıklar önemlidir.
Vasiyet güncellerken eski vasiyeti iptal edin, yeni durumu belirtin, değişiklikleri netleştirin ve tarihlemeye dikkat edin. Bu adımlar karışıklığı önler.
Sonuç ve Öneriler
Vasiyet, mal varlığınız üzerinde tasarruf hakkınızı kullanmanızı sağlar. Bu hakkı bilinçli şekilde kullanmak önemlidir.
Vasiyet yapmadan önce tüm seçenekleri değerlendirin. El yazısı vasiyet praktik olsa da resmi vasiyet daha güvenlidir.
Saklı pay kurallarını mutlaka göz önünde bulundurun. Bu payları ihlal eden vasiyetler tenkis davası ile iptal edilebilir.
Vasiyet icracısı seçimini dikkatli yapın. Bu kişi vasiyetinizin doğru uygulanmasından sorumludur.
Düzenli olarak vasiyetinizi gözden geçirin. Yaşam koşulları değiştiğinde vasiyet de güncellenmelidir.
Son olarak, mutlaka uzman hukuki danışmanlık alın. Vasiyet hukuku karmaşık bir konudur ve hata yapılması durumunda telafisi zor olabilir.
Bu makale 2025 yılı mevzuatına göre hazırlanmıştır. Kişisel durumunuza göre mutlaka uzman görüşü alınız.