Eskişehir'de mal rejimi ve paylaşım davalarında profesyonel destek almak için Eskişehir Avukat Emrecan Aykut olarak yanınızdayım.
Mal Rejimi Nedir?
Mal rejimi, eşler arasındaki mal varlığı ilişkilerini düzenleyen kurallar bütünüdür. Türkiye'de yasal mal rejimi "Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi"dir. Bu rejim, evlilik sırasında edilen malların boşanma durumunda nasıl paylaşılacağını belirler.
Eşler evlenirken mal rejimi sözleşmesi yapmamışsa, otomatik olarak edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli olur. Bu rejim, 2002 yılından beri uygulanan sistemdir.
Mal rejimi sadece boşanma durumunda değil, eşlerden birinin ölümü halinde de etkili olur. Evlilik sırasında mallar kime ait olursa olsun, boşanmada belirli kurallar çerçevesinde paylaşılır.
2025 yılında mal rejimi konusunda önemli yenilikler var. Özellikle emeklilik hakları, dijital varlıklar ve kripto paralar gibi yeni mal türleri değerlendiriliyor.
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
Edinilmiş mallara katılma rejimi, Türkiye'de geçerli olan yasal mal rejimdir. Bu rejimde mallar iki gruba ayrılır: kişisel mallar ve edinilmiş mallar.
Kişisel mallar evlilik öncesi sahip olunan mallar, miras veya bağış yoluyla edinilen mallar, kişisel kullanım eşyaları, kişisel meslek araçları ve manevi tazminat alacaklarını kapsar. Bu mallar kişinin özel mülkiyetinde kalır ve paylaşıma tabi değildir.
Edinilmiş mallar evlilik sırasında çalışma karşılığı elde edilen mallar, kişisel malların gelirleri, emeklilik hakları ve evlilik sırasında alınan primleri içerir. Bu mallar evlilik boyunca ortak çaba ile elde edildiği kabul edilir.
Boşanma durumunda, her eşin kişisel malları kendisinde kalır. Edinilmiş mallar ise paylaşıma tabi tutulur. Bu sistemin amacı, evlilik sırasında her iki eşin de katkıda bulunduğu malların adil paylaşılmasıdır.
Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Boşanmada mal paylaşımı, belirli aşamalardan geçer. Bu süreç karmaşık olabilir, bu nedenle dikkatli yaklaşım gerekir.
Birinci aşama mal tespiti olup bu aşamada her eşin malları listelenir, kişisel mallar belirlenir, edinilmiş mallar belirlenir ve malların değeri tespit edilir. Bu tespit sürecin temelini oluşturur ve doğru yapılması kritiktir.
İkinci aşama artık değer hesabı sürecidir. Bu aşamada her eşin edinilmiş mallarından borçları düşülür, kalan tutar "artık değer" olarak hesaplanır, artık değer pozitif ise paylaşıma tabi olur ve artık değer negatif ise o eşin borcu vardır.
Üçüncü aşama paylaşım sürecidir. Bu aşamada artık değeri az olan eş, fazla olan eşten fark talep eder, talep edilen miktar fazla olan artık değerin yarısıdır, ödeme nakit olabileceği gibi mal devri şeklinde de olabilir ve eşler anlaşırsa farklı paylaşım oranları belirleyebilir.
Ev ve Araba Gibi Mallar Nasıl Paylaşılır?
Boşanmada en çok tartışılan konulardan biri, ev ve araba gibi değerli malların paylaşımıdır. Bu mallar için özel durumlar söz konusudur.
Evlilik konutu konusunda evlilik sırasında alınan ev genellikle edinilmiş maldır, ev kimin adına alınmışsa fark etmez paylaşıma tabidir, ev tek başına bölünemediği için satılıp bedeli paylaşılır ve eşlerden biri evde kalmak isterse diğerinin payını öder. Bu konular genellikle en çok tartışmalı olan hususlardır.
Araba ve diğer taşıtlar açısından evlilik sırasında alınan araçlar edinilmiş maldır, araç kimin kullandığı önemli değildir, mesleki araçlar (taksi, kamyon vb.) farklı değerlendirilir ve değer takdiri yapılarak paylaşım hesaplanır.
Eşya ve değerli nesneler konusunda kişisel kullanım eşyaları sahibinde kalır, değerli tablolar altınlar mücevherler paylaşılır, hediye edilen eşyalar alan kişinin kişisel malıdır ve antika eşyalar ekspertiz yaptırılarak değerlenir.
Banka Hesapları ve Yatırımlar
Banka hesapları ve yatırımlar da mal paylaşımına tabi tutulur. Bu konuda dikkatli olmak gerekir çünkü gizli hesaplar olabilir.
Banka hesapları konusunda evlilik sırasında biriken paralar edinilmiş maldır, hesap kimin adına olursa olsun paylaşıma tabidir, gizli hesaplar araştırılır ve bulunursa paylaşıma dahil edilir ve kredi kartı borçları da dikkate alınır.
Yatırım araçları hisse senetleri tahviller yatırım fonları, altın gümüş gibi değerli madenler, kripto paralar (Bitcoin, Ethereum vb.) ve vadeli mevduatlar repo işlemlerini kapsar. Bu varlıklar günümüzde giderek yaygınlaşmaktadır.
Emeklilik hakları bireysel emeklilik hesapları, SGK prim gün sayıları, özel emeklilik fonları ve emeklilik maaşı bağlama haklarını içerir. Bu haklar önemli değer taşıyabilir.
Bu varlıklar değerlendirilirken, evlilik tarihindeki ve boşanma tarihindeki durumları karşılaştırılır.
Ticari ve Mesleki Varlıklar
Ticari ve mesleki varlıkların değerlendirilmesi en karmaşık konulardan biridir ve özel uzmanlık gerektirir.
Şirket payları edinilmiş mal sayılır ve şirketin net değeri hesaplanır. Gizli yedekler ve değer artışları dikkate alınırken, şirketin borçları da hesaba katılır. Bu değerlendirme detaylı finansal analiz gerektirir.
Mesleki faaliyetler avukat, doktor, mimar gibi serbest meslek sahiplerinin bürolarını, meslek araçları ve ekipmanlarını, müşteri portföyü ve iş bağlantılarını, mesleki itibar ve marka değerini kapsar. Bu varlıklar somut olmadığı için değerlendirilmesi zordur.
Bu değerlendirmeler için genellikle uzman bilirkişi görevlendirilir ve kapsamlı inceleme yapılır.
Borçlar ve Yükümlülükler
Mal paylaşımında sadece varlıklar değil, borçlar da önemlidir. Borçlar doğru şekilde hesaplanmazsa, paylaşım adaletsiz olur.
Evlilik öncesi borçlar kişisel borçtur ve bu borçlar sadece borç sahibini ilgilendirir. Paylaşımda dikkate alınmaz ve kişisel mallardan düşülür. Bu borçların evlilik öncesi olduğu ispatlanmalıdır.
Evlilik sırasında alınan borçlarda ayrım yapılır: ortak ihtiyaçlar için alınan borçlar ortaktır ve ev, araba kredisi gibi borçlar paylaşılır. Kişisel ihtiyaçlar için alınan borçlar kişiseldir ve ticari borçlar işin sahibine aittir.
Kredi kartı borçları konusunda aile ihtiyaçları için kullanılanlar ortaktır, kişisel harcamalar için kullanılanlar kişiseldir. Borç nerede kullanıldığının ispatı önemlidir ve ekstrelerin incelenmesi gerekir.
Mal Rejimi Sözleşmesi
Eşler evlenirken veya evlilik sırasında mal rejimi sözleşmesi yapabilirler. Bu sözleşme ile yasal mal rejimini değiştirebilirler.
Mal ayrılığı rejiminde her eşin malları ayrı kalır, boşanmada paylaşım olmaz, herkes kendi malının sahibidir ve borçlar da ayrı takip edilir. Bu rejim basit ama eşitlikçi değildir.
Mal birliği rejiminde tüm mallar ortak olur, boşanmada yarı yarıya paylaşılır, borçlar da ortaktır ancak riski yüksek bir rejimdir. Bu rejim çok tercih edilmez.
Karma rejimde eşler kendilerine özel düzenlemeler yapabilir, belirli mallar ayrı, belirli mallar ortak olabilir. Esnek bir sistemdir ancak uzman yardımı ile hazırlanması gerekir.
Mal rejimi sözleşmesi noterden yapılmalı ve Aile Mahkemesi'ne onaylatılmalıdır.
Değer Takdiri ve Bilirkişi İncelemesi
Mal paylaşımında en zor konu, malların değerinin belirlenmesidir. Bu konuda bilirkişi incelemesi yapılır.
Değer takdiri yapılacak mallar taşınmaz mallar (ev, arsa, dükkan), taşıt araçları, iş yerleri ve ticari varlıklar, değerli eşyalar ve sanat eserleri, hisse senetleri ve ortaklık payları şeklinde geniş kapsamlıdır.
Bilirkişi incelemesinde mahkeme uzman bilirkişi görevlendirir, bilirkişi malları yerinde inceler, piyasa değeri ve rayiç bedel araştırır, detaylı rapor hazırlar ve taraflar raporu itiraz edebilir. Bu süreç objektif değerlendirme sağlar.
Değer takdiri sırasında, boşanma davası açıldığı tarihteki değer esas alınır. Bu önemli çünkü malların değeri sürekli değişebilir.
Paylaşım Talebinde Bulunma
Mal paylaşımı otomatik olarak yapılmaz. Taraf birinin talep etmesi gerekir. Bu talep belirli şartlarda yapılabilir.
Talep zamanı boşanma davası sırasında, boşanma kararı kesinleştikten sonra, eşin ölümü halinde ve mal rejimi değişikliği durumunda olarak belirlenmiştir. Bu zamanlamaları kaçırmamak önemlidir.
Talep süresi boşanma kararından itibaren 1 yıl, eşin ölümünden itibaren 1 yıldır. Süre aşımı durumunda hak düşer ancak haklı sebep varsa süre uzatılabilir. Bu süreye dikkat etmek kritiktir.
Talep edilecek miktar artık değer farkının yarısıdır ve daha fazla talep edilemez. Eşler anlaşırsa farklı oranlarda paylaşım yapılabilir ve ödeme nakit veya mal devri şeklinde olabilir.
Yoksulluk Hali ve Fazla Katılma
Özel durumlarda, normal paylaşım oranının dışında talep yapılabilir. Bu durumlar "yoksulluk hali" ve "fazla katılma" olarak adlandırılır.
Yoksulluk halinde normal paylaşım oranı kişiyi yoksulluk içinde bırakırsa mahkeme paylaşım oranını artırabilir. Çocuğu olan eş için özel değerlendirme yapılır ve çalışamayacak durumda olan eş lehine karar verilebilir.
Fazla katılma ev işleri, çocuk bakımı, eşin işine yardım, kendi mesleğini ihmal etme, eşin eğitim ve kariyer gelişimine katkı, fedakarlık ve özveri gösterme durumlarında söz konusudur.
Bu durumlar ispatlanması zor konulardır. Tanık beyanları ve belgelerle desteklenmesi gerekir.
Pratik Öneriler
Evlilik sırasında önemli alımları belgeleyin, banka hesaplarını takip edin, değerli eşyaları fotoğraflayın ve mal rejimi sözleşmesi yapmayı düşünün. Bu önlemler gelecekte size yardımcı olacaktır.
Boşanma kararından sonra malların satılmasını engelleyin, banka hesaplarını takip edin, değerli eşyaları güvence altına alın ve uzman avukat desteği alın. Hızlı hareket etmek önemlidir.
Paylaşım davası açarken tüm malları tespit edin, gizli varlıkları araştırın, borçları belgelendirin ve değer takdiri yaptırın. Kapsamlı hazırlık başarı şansını artırır.
Sık Karşılaşılan Sorunlar
Mal gizleme malların üçüncü kişilere devredilmesi, gizli banka hesapları, yurt dışına para kaçırma ve sahte borç belgeleri şeklinde ortaya çıkar. Bu durumları tespit etmek önemlidir.
Değer manipülasyonu malların değerini düşük gösterme, varlıkları zarar etmiş gibi gösterme, karlılığı düşük gösterme ve sahte giderler yaratma yoluyla yapılır. Bu manipülasyonlara karşı dikkatli olmak gerekir.
Paylaşım reddi malları teslim etmeme, ödeme yapmama, karar tanımama ve delil saklama şeklinde görülür. Bu sorunlarla karşılaştığınızda hemen icra takibi başlatın.
Sonuç ve Öneriler
Mal rejimi ve paylaşım konusu karmaşık bir konudur. Boşanma kararı alınmadan önce mal durumunu değerlendirmek önemlidir.
Evlilik sırasında edinilen malların kayıtlarını düzenli tutun. Bu hem paylaşım hesabında hem de ispat açısından önemlidir.
Mal paylaşımı davası açmadan önce uzman bir avukatla görüşün. Bu davalar teknik hesaplamalar içerir ve deneyim gerektirir.
Mümkünse eşinizle anlaşmaya çalışın. Mahkeme sürecine gitmeden paylaşım konusunda mutabakata varabilirsiniz.
Süre aşımına dikkat edin. Mal paylaşımı talebi için 1 yıllık süre var. Bu süreyi kaçırmayın.
Son olarak, mal paylaşımı konusunda sabırlı olun. Bu süreçler zaman alabilir ama haklarınızı korumak önemlidir.
Bu makale 2025 yılı mevzuatına göre hazırlanmıştır. Kişisel durumunuza göre mutlaka uzman görüşü alınız.