Eskişehir'de velayet ve kişisel ilişki düzenlemelerinde profesyonel destek almak için Eskişehir Avukat Emrecan Aykut olarak yanınızdayım.
Velayet Nedir ve Kimde Kalır?
Velayet, çocuğun günlük yaşamı ile ilgili tüm kararları alma hakkıdır. Boşanma durumunda en önemli konu, çocuğun hangi ebeveynde kalacağıdır. Bu konuda mahkeme her zaman çocuğun menfaatini ön planda tutar.
Velayet tek bir ebeveynde olabileceği gibi, müşterek velayet de mümkün. Müşterek velayette çocuk belirli dönemlerde anne ve babasının yanında kalır. Önemli kararlar (okul seçimi, sağlık, yurt dışı çıkışı) ortak alınır.
2025 yılında mahkemelerin velayete yaklaşımı değişti. Artık çocuğun her iki ebeveynle de iletişim halinde olması teşvik ediliyor. "Dostane ebeveynlik" kavramı önem kazandı. Bu da demek oluyor ki, velayeti olmayan eş çocukla daha fazla vakit geçirebiliyor.
Velayet kararları kesin değil. Şartlar değişirse, mahkemeden velayet değişikliği talep edebilirsiniz. Özellikle çocuğun yaşı büyüdükçe, kendi tercihi de önemli hale geliyor.
Çocuğun Yaşına Göre Velayet Kararları
Mahkeme velayet kararını verirken çocuğun yaşını çok dikkate alır. Her yaş grubunun kendine özgü ihtiyaçları var.
0-6 yaş döneminde genellikle anne tercih edilir. Özellikle emzirme dönemindeki bebekler için annenin yanında kalması daha uygun görülür. Ama bu mutlak bir kural değil, babanın da çocuğa daha iyi bakabileceği durumlar olabilir.
7-12 yaş aralığında çocuğun okul düzeni, sosyal çevresi, hangi ebeveynle daha sağlıklı ilişkisi olduğu değerlendirilir. Çocuğun görüşü alınır ama henüz kesin karar verici değil.
12 yaş ve üstünde çocuğun kendi tercihi çok önemli hale gelir. Mahkeme çocuğun hangi ebeveynde kalmak istediğini sorar ve bu görüşü ciddi şekilde dikkate alır.
18 yaşında çocuk reşit olunca velayet kendiliğinden sona erer. Artık kendi kararlarını verebilir ve bağımsız hareket edebilir.
Kişisel İlişki Düzenleme Nedir?
Kişisel ilişki düzenleme, velayeti olmayan ebeveynin çocukla görüşme hakkıdır. Bu hak çok önemli ve kısıtlanamaz. Sadece çok istisnai durumlarda (şiddet, istismar vb.) bu hak engellenebilir.
Görüşme düzenlemesi genellikle şöyle oluyor: Hafta sonları bir gün, haftada bir akşam, yaz tatilinin yarısı, bayramların yarısı. Bu düzenleme mahkeme kararıyla belirlenir.
Görüşme saatleri esnek olabilir. Çocuğun yaşı, okul durumu, her iki ebeveynin çalışma saatleri dikkate alınır. Önemli olan çocuğun düzeninin bozulmaması.
Görüşme yeri genellikle çocuğun alıştığı ortamlardır. Ev, park, sinema, restoran gibi yerler tercih edilir. Çocuğun yaşına uygun aktiviteler planlanmalı.
Velayet Davası Nasıl Açılır?
Velayet davası açmak için önce bir avukatla görüşmeniz önemli. Bu davalar duygusal açıdan zor süreçler. Hukuki sürecin nasıl işleyeceğini bilmek önemli.
İlk adım dilekçe hazırlamak. Dilekçede neden velayetin sizde olması gerektiğini açıklarsınız. Çocuğun sizinle daha mutlu olacağı, daha iyi eğitim alacağı, sağlık şartlarının daha iyi olacağı gibi gerekçeler önemli.
İkinci adım delil toplamak. Çocuğun sizinle yaşadığı süredeki fotoğraflar, okul raporları, sağlık raporları, tanık beyanları gibi belgeler toplamalısınız.
Üçüncü adım mahkeme süreci. Mahkeme genellikle sosyal inceleme yaptırır. Sosyal hizmet uzmanı her iki ebeveynin yaşam koşullarını inceler, rapor hazırlar.
Son adım karar. Mahkeme tüm delilleri değerlendirerek çocuğun menfaatine en uygun kararı verir.
Sosyal İnceleme Süreci
Sosyal inceleme, velayet davalarının en önemli kısmıdır. Sosyal hizmet uzmanı her iki ebeveynin evini ziyaret eder, yaşam koşullarını inceler.
Ev ziyaretinde değerlendirilenler evin büyüklüğü ve temizliği, çocuğun odasının durumu, güvenlik önlemleri ve çocuğun ihtiyaçlarının karşılanması durumunu kapsar. Bu kriterler çocuğun yaşam kalitesini belirler.
Ebeveyn değerlendirmesi çocukla ilişki kalitesi, çocuğun ihtiyaçlarını anlama, ekonomik durumu ve psikolojik durumu konularını içerir. Bu değerlendirme ebeveynlik kapasitesini ölçer.
Çocukla görüşme çocuğun hangi ebeveynle kalmak istediği, her iki ebeveynle ilişkisi, okul ve sosyal çevre durumu ve psikolojik durumu hakkında bilgi toplar. Bu görüşme çocuğun sesini duyurmak için önemlidir.
Bu süreçte dürüst olmak önemli. Yapay davranışlar uzman tarafından fark edilir. Çocuğunuzla doğal ilişkinizi gösterin.
Müşterek Velayet Sistemi
Müşterek velayet, her iki ebeveynin de çocuğun bakımından sorumlu olması sistemidir. Bu sistemde çocuk belirli dönemlerde anne ve babasının yanında kalır.
Avantajları çocuk her iki ebeveynle de yakın ilişki kurabilir, ebeveynlik sorumluluğu paylaşılır, çocuk kendini terk edilmiş hissetmez ve daha dengeli gelişim sağlanır şeklindedir. Bu sistem çocuğun duygusal gelişimi için faydalıdır.
Dezavantajları çocuk için daha karmaşık olabilir, ebeveynler arasında koordinasyon gerekir, okul ve sosyal aktivite planlaması zorlaşabilir ve eğer ebeveynler farklı şehirlerde yaşıyorsa zor olabilir durumlarını içerir. Bu zorluklar önceden değerlendirilmelidir.
Müşterek velayet için en önemli koşul ebeveynlerin anlaşabilmesi. Sürekli çatışma halindeki ebeveynler için bu sistem uygun değil.
Velayet Değişikliği Ne Zaman Mümkün?
Velayet kararları kesin değil. Şartlar değiştiğinde velayet değişikliği talep edebilirsiniz. Ama bunun için ciddi gerekçeler olmalı.
Velayet değişikliği sebepleri çocuğa bakamama (hastalık, ekonomik zorluk), çocuğu ihmal etme, çocuğa kötü muamele, çocuğun büyüyüp tercihini değiştirmesi ve ebeveynin başka şehre taşınması durumlarını kapsar. Bu sebepler mahkeme tarafından titizlikle değerlendirilir.
Velayet değişikliği davası açmadan önce durumu iyice değerlendirin. Bu davalar çocuk için de zorlu süreçler. Gerçekten gerekli olmadıkça açmamak daha doğru.
Yurt Dışına Çıkış İzni
Çocuğu yurt dışına çıkarmak için her iki ebeveynin de izni gerekir. Bu kural boşanmış çiftler için de geçerli. Velayeti olan ebeveyn bile tek başına çocuğu yurt dışına çıkaramaz.
İzin vermeme durumunda mahkemeye başvurabilirsiniz. Mahkeme çocuğun menfaatini değerlendirerek karar verir. Eğer gezi eğitim amaçlıysa, kısa süreli ise ve güvenli ise izin verilir.
Çocuk kaçırma riski varsa mahkeme izin vermez. Özellikle ebeveynlerden biri yabancı uyrukluysa bu risk değerlendirilir.
Acil sağlık durumlarında mahkemeden hızlı karar alınabilir. Bu durumda gecikme olmadan başvuru yapın.
Nafaka ile Velayet İlişkisi
Nafaka ile velayet ayrı konular. Nafaka ödemek velayet hakkı vermez, velayeti olmamak nafaka ödemekten kurtarmaz.
Çocuk nafakası her koşulda ödenir. Çocukla görüşme yasağı olsa bile nafaka ödenmeye devam eder. Bu konuda ebeveynlik sorumluluğu devam eder.
Nafaka miktarı gelir durumuna göre belirlenir. Velayeti olmayan ebeveynin gelirinin %20-25'i civarında nafaka belirlenir.
Nafaka ödememek velayet kaybetme sebebi olabilir. Çocuğunun ihtiyaçlarını karşılamayan ebeveynin velayeti elinden alınabilir.
Çocuğun Psikolojik Durumu
Boşanma sürecinde çocuğun psikolojik durumu çok önemli. Bu konuda dikkatli davranmak gerekiyor.
Çocuğa anlatırken yaşına uygun dille açıklayın, suçlu olmadığını belirtin, her iki ebeveynin de onu sevdiğini söyleyin ve güvenlik hissi verin. Bu yaklaşım çocuğun travmasını azaltır.
Yapmamamız gerekenler çocuğu diğer ebeveyne karşı kışkırtmak, çocuğu haberci olarak kullanmak, çocuğun yanında diğer ebeveynden kötü konuşmak ve çocuğu seçim yapmaya zorlamak şeklindedir. Bu davranışlar çocuğa zarar verir.
Gerekirse çocuk psikoloğu desteği alın. Bu süreç çocuklar için travmatik olabilir. Profesyonel destek hem çocuğa hem size yardımcı olur.
Pratik Öneriler
Mahkeme sürecinde sakin ve ölçülü davranın, çocuğun menfaatini ön planda tutun, diğer ebeveyne saygılı olun ve delillerinizi eksiksiz sunun. Bu tavır mahkeme nezdinde olumlu izlenim yaratır.
Sosyal inceleme için evinizi çocuk dostu hazırlayın, çocuğunuzla doğal davranın, sorulara dürüst cevap verin ve çocuğun günlük rutinini gösterin. Bu hazırlıklar sosyal inceleme raporunu olumlu etkiler.
Çocukla ilişkide kaliteli vakit geçirin, onun duygularını dinleyin, güvenli ortam yaratın ve gelişimini destekleyin. Bu yaklaşım çocuğun sağlıklı gelişimi için önemlidir.
Sık Karşılaşılan Sorunlar ve Çözümleri
Sorun: Eski eşim çocuğu görüştürmüyor. Çözüm: İcra müdürlüğüne başvurun. Zor kullanarak çocuğu teslim aldırabilirsiniz.
Sorun: Çocuk diğer ebeveynini görmek istemiyor. Çözüm: Çocuk psikoloğu desteği alın. Zorlamayın ama teşvik edin.
Sorun: Velayet kararından memnun değilim. Çözüm: İstinaf mahkemesine itiraz edebilirsiniz. Yeni delilleriniz varsa değişiklik davası açın.
Sorun: Eski eşim çocuğu başka şehre götürüyor. Çözüm: Mahkemeden acil tedbir kararı alın. Çocuğun ikamet değişikliği için mahkeme kararı gerekir.
Sonuç ve Öneriler
Velayet ve kişisel ilişki düzenleme konularında en önemli şey çocuğun menfaati. Kendi duygularınızı kenara bırakıp çocuğunuzun neye ihtiyacı olduğunu düşünün.
Bu süreçlerde sabırlı olun. Mahkeme kararları hemen çıkmaz, sosyal inceleme zaman alır. Aceleyiş işlemleri olumsuz etkileyebilir.
Mutlaka avukat desteği alın. Velayet davaları teknik konular içerir. Deneyimli bir avukat sürecin daha hızlı ve başarılı geçmesini sağlar.
Çocuğunuzla açık iletişim kurun. Onun duygularını anlayın, korkularını giderin. Bu süreçte en çok desteğe onun ihtiyacı var.
Diğer ebeveynle mümkün olduğunca anlaşmaya çalışın. Mahkeme sürecine gitmeden çözebileceğiniz konuları arabuluculukla çözebilirsiniz.
Son olarak, unutmayın ki bu süreç geçici. Zaman içinde herkes duruma alışır ve yeni düzen kurulur. Önemli olan çocuğunuzun mutluluğu ve sağlıklı gelişimi.
Bu makale 2025 yılı mevzuatına göre hazırlanmıştır. Kişisel durumunuza göre mutlaka uzman görüşü alınız.